De Grijze silo, waarin de studio van Groen+Schild gehuisvest is, is een voorbeeld van industrieel erfgoed dat niet iedereen mooi vindt. Er zijn mensen die het gebouw zouden willen slopen.

Dat zou ik heel erg zonde vinden. Het is een markant gebouw en bovendien is slopen niet duurzaam. De Grijze silo en bijvoorbeeld de schoorsteen van Coberco, zijn markeringspunten in de stad. Mensen oriënteren zich ten opzichte van die punten. En er horen mooie verhalen bij. Op Open Monumentendag vertelde een man hoe hij hier als klein jongetje kwam kijken naar de overslag van graan en maïs. Je kunt zeggen: de schoorsteen en de silo zijn niet meer in gebruik, we doen ze weg. Maar daarmee gooi je ook de geschiedenis weg. Wat erfgoed is bepaalt uiteindelijk ieder voor zich. Voor mij als architect is erfgoed een gebouw dat betekenis heeft voor mensen en de moeite van het bewaren waard is.

Ja, je moet echt een goede reden hebben om iets te slopen. Zo min mogelijk slopen is mijn uitgangspunt. Ik denk dat alles te hergebruiken of te herbestemmen is. Dat vind ik ook vanuit duurzaamheidsoogpunt belangrijk.

Ik vind ook dat je een hele goede reden moet hebben om nieuw te bouwen. Het gemak waarmee eengezinswoningen in het buitengebied worden gebouwd om de vraag naar woningen op te lossen vind ik niet goed. Met het argument dat we te weinig ruimte in de gebouwde omgeving, de stad, zouden hebben. Ik stel graag de vraag of dit wel zo is, om daarmee het gesprek te openen over de beschikbare ruimte in bestaande gebouwen. In 2017 is er onderzoek gedaan naar leegstand in Deventer. Dit leidde tot een leegstandskaart waaruit bleek dat ongeveer een kwart van de historische binnenstad in oppervlakte leegstaat. Ik ben nieuwsgierig naar een dergelijke kaart anno nu en de mogelijkheden om die ruimte te gebruiken om in te wonen.

Een aantal jaren geleden hebben we berekend dat aan de Stadshof (binnentuin in het centrum van Deventer, red.) circa 100 woningen gerealiseerd kunnen worden in bestaande, prachtige panden. Na het realiseren van een poort tot de hof komt de ontwikkeling nu mondjesmaat op gang. Het is complex omdat er vaak geen woonbestemming op de panden zit, of omdat de ruimte boven de winkels moeilijk te bereiken is. Ofwel, herbestemmen is complexer dan nieuwbouw en vraagt meer tijd. Daar moet je je niet door laten weerhouden. Vanuit duurzaamheid en het behouden van de natuur moet je eerste stap altijd zijn: Zijn er bestaande plekken in de stad en gebouwen waar we woningen kunnen realiseren?

Twee jaar geleden maakte Ellen een ontwerp voor de transformatie van een reinwaterkelder (een reservoir dat vroeger gebruikt werd voor de opslag van drinkwater, red.) naar een woning. Om dat te kunnen doen was het eerst zaak om de gemeente te overtuigen om de kelder een woonbestemming te geven. Terwijl de eigenaar tot dan toe drie keer een afwijzing op een vergunningsaanvraag had gekregen.

Dat vind ik een enorm mooie uitdaging. Je moet weten dat zodra een gebouw een woonbestemming krijgt, het meer waard wordt. Dat willen alle eigenaren van vastgoed wel, dus het is voor de gemeente zorgvuldig afwegen. Ik heb de beleidsadviseur erfgoed, een stedenbouwkundige en een landschapsarchitect van de gemeente op locatie uitgenodigd. En hen er van weten te overtuigen dat het belangrijk is om dit industrieel erfgoed te bewaren voor de toekomst. En dat dat alleen goed kan als je het gebouw een nieuwe bestemming geeft. Anders blijft het een betonnen bak onder de grond en dan heeft het verder geen gebruikswaarde en betekenis.

Bij de reinwaterkelder is gevraagd om in het landschap te compenseren in de vorm van voorzieningen die diversiteit in flora en fauna stimuleren. En de eigenaren van de Grijze silo hebben het gebouw destijds kunnen kopen om er in te wonen met de toezegging dat zij hier op de begane grond een deels publiek toegankelijke ruimte zouden realiseren. Als studio organiseren we daarom in de ruimte waar je binnenkomt concertjes en exposities en doen we mee met Open Monumentendag. Ik vind het overigens heel goed dat de gemeente die randvoorwaarden stelt. Zo wordt de waardevermeerdering van het vastgoed gedeeld met de samenleving en kunnen meer mensen er van genieten.

Mooie vraag. Ik zou graag nog meer aan erfgoed willen werken met een publieke functie. Het liefst op flinke schaal en met veel verschillende partijen. Zo hebben we in Zevenaar een oude sigarettenfabriek herbestemd. Het is nu een multifunctioneel gebouw met onder meer bioscoopzalen, de bibliotheek, een museum en de raadzaal van de gemeente. Een mooie uitdaging met veel gebruikers en verschillende belangen. Het is leuk om na te denken over wie je er wanneer bij moet halen om iets voor elkaar te krijgen. Het is politiek en strategisch lekker complex. Het gaat soms meer om het proces dan om het ontwerp. En het proces kun je ook ontwerpen, goed vormgeven. Als dat lukt haal ik daar enorm veel voldoening uit.

Ik woon in een rijksmonument en heb altijd in oude huizen gewoond. Mensen denken snel dat ik als architect graag een nieuwbouwhuis voor mezelf zou willen ontwerpen. Ik heb daar totaal geen behoefte aan. Ik woon het liefste in een oud huis, een gebouw met historie.